Ontwikkeling en toelichting verloop vrije ruimte 2023-2026

Toelichting

Het vertrekpunt is de Kadernota 2023. Hierover is besloten op 9 juni 2022 (raadsbesluit 1566760). Vervolgens presenteren wij u een bijgesteld beeld en lichten wij de posten toe die daar in nieuw zijn (onderdelen B t/m D).

B. Reeds besloten raadsbesluiten

Na aanbieding van de Kadernota 2023 door het college aan de raad zijn er tussentijds besluiten genomen door het college en de raad (mei-juli). Voor de volledigheid vermelden wij deze hier en verwijzen wij u naar de betreffende college- en raadsbesluiten.

C. Autonome ontwikkelingen

C1. Verkiezingen
Het budget voor de verkiezingen voor de jaren 2023-2026 is aangepast naar de komende verkiezingen:

• Provinciale Staten en Waterschappen (maart 2023);

• Europees Parlement (mei 2024);

• Tweede Kamer (maart 2025);

• Gemeenteraad (maart 2026).

C2. Tijdelijke inhuurbudget Burgerzaken
Met het vertrek van een drietal (allround) medewerkers is het noodzakelijk de continuïteit binnen het team bevolking te waarborgen. Er is enerzijds ruimte nodig om de eigen medewerkers op te leiden naar allround medewerker en anderzijds een deel van de eigen medewerkers de komende jaren te laten doorstromen naar werkzaamheden bij burgerlijke stand en vreemdelingenzaken. Hiervoor is incidenteel inhuurbudget nodig voor 2 jaar van € 120.000. De inhuurkrachten worden ingezet op de werkzaamheden aan de balie, waarbij bewust ingezet wordt op inhuur in verband met de directe vervangbaarheid bij afwezigheid.

C3. Tijdelijke onderwijshuisvesting OBS De Delta en OBS Weidevogels
De gemeente is wettelijk verplicht de financiële middelen voor het huisvesten van leerlingen beschikbaar te stellen. De extra benodigde onderwijshuisvesting voor OBS De Delta en OBS Weidevogels is door onverwachte leerlingengroei niet voorzien, waardoor de eerder vastgestelde planning en bijhorende budgetten niet toereikend zijn. Om aan deze verplichtingen te voldoen en de leerlingengroei op te kunnen vangen is extra incidenteel budget nodig voor huurlasten van twee noodlokalen OBS de Delta en twee noodlokalen OBS De Weidevogels voor € 144.000 in de jaren 2023-2025. De verwijderingskosten voor deze vier noodlokalen bedraagt € 30.000 in 2025.

C4. Actualisatie gebundelde uitkeringen (BUIG)
We houden rekening met een daling van het aantal bijstandontvangers van 6%, dit is ook in lijn met de verwachtingen van het CPB. Wanneer we dit doortrekken naar 2026 is de verwachting dat de kosten voor bijstand ongeveer € 1,4 miljoen lager uitvallen dan waar in de meerjarenbegroting rekening mee is gehouden. Het Rijk ziet deze ontwikkeling ook en heeft om die reden voor 2022 en verder het macrobudget (BUIG) verlaagd. Het voorlopig toegekende bedrag voor onze gemeente is in 2022 ruim € 2,6 miljoen lager dan waar in de meerjarenbegroting rekening mee is gehouden. Per saldo leidt deze actualisatie daarmee tot een negatieve bijstelling van ruim € 1,2 miljoen.

C5. Actualisatie tijdelijke woningen
In de Kadernota 2023 (besluit 1566760) is de verwachting uitgesproken dat op basis van de gesloten contracten en de verwachte kosten tot het einde van het project het totaal aanvullende benodigde krediet € 1,3 miljoen hoger zal uitkomen. In de voorbereiding op de kredietaanvraag in september 2021 bleek dat is gerekend met verkeerde cijfers. Door het actualiseren van de business case tijdelijke woningen, inclusief de doorrekening van deze extra investering, is deze uitwerking verwerkt in de begroting 2023. De business case loopt nu 1 op 1 via de reserve woonvisie. In de uitwerking is gebleken dat voor de kredietaanvragen teveel is onttrokken aan de reserve woonvisie en dit wordt gecorrigeerd via het begrotingssaldo.

Hierbij is dekking gevonden binnen de reserve woonvisie en vindt een relatief kleine onttrekking plaats via het begrotingssaldo.

C6. Aanvullend krediet realisatie Rugbyveld (kredietaanvraag € 90.000)
In de Kadernota 2023 (besluit 1566760) is ter afronding van sportcomplex de Beuk aan de Van IJsendijkstraat 365 voor Rugbyclub Waterland (RCW) de aanleg van een 2^e rugbyveld (natuurgrasveld) opgenomen. Uit recent onderzoek is toen gebleken dat de beschikbare grond van het gemeentelijk gronddepot van onvoldoende kwaliteit is, waardoor grond van juiste kwaliteit elders aangekocht- en aangevoerd moet worden. Hierdoor is het krediet verhoogd met € 87.000. Nu blijkt dat de aannemer bij het afgraven allerlei puinresten is tegengekomen van de voormalige sporthal de Beuk. De kosten om deze puinresten op te ruimen zijn geraamd op € 90.000. Voorgesteld wordt om hiervoor een extra krediet van € 90.000 in 2022 beschikbaar te stellen, dat in 10 jaar afgeschreven wordt. De hieruit voortvloeiende kapitaallasten vanaf 2023 worden gedekt uit het begrotingssaldo.

C7a/b. Het vervangen en plaatsen van nieuwe parkeerautomaten (kredietaanvraag € 665.000)
De planning is dat in 2023 70 parkeerautomaten worden vervangen. Hiervoor is een krediet nodig van € 665.000. In 2019 is een krediet beschikbaar gesteld van circa € 1,1 miljoen voor onder andere de vervanging van de parkeerautomaten. Dit krediet is tot op heden nog niet volledig benut, maar wel in 2020 afgesloten. De kapitaallasten van de vervanging 2023 bedragen € 51.000vanaf 2024. Deze worden onttrokken aan de reserve parkeren.

C8. Verschuiving budget onderhoud 410 bomen (van 2022 naar 2023)
Een deel van het budget voor het onderhoud van 410 bomen (nazorg) zal niet in 2022 worden uitgevoerd. Hiervoor wordt een bedrag van € 44.000 doorgeschoven naar 2023.

C9a/b. Meerkosten beheer riolering
Hogere baggerkosten en calamiteiten onderhoud aan de riolering zorgen voor structureel hogere kosten van € 306.000. Deze meerkosten kunnen worden gedekt uit de tarieven rioolrechten.

C10a/b. Formatie-uitbreiding Brugwachters
De huidige werkzaamheden van de brugwachters zijn uitbesteed aan Prorail. Purmerend wil in het kader van duurzame inzetbaarheid van de eigen organisatie deze werkzaamheden in eigen beheer gaan doen. Hiervoor is een formatie-uitbreiding noodzakelijk van 2 fte vanaf 2023, met een optie tot uitbreiding van 4 fte.

C11. Rotonde Bamestraweg-Rijperweg (kredietaanvraag € 700.000)
In februari 2020 heeft de gemeenteraad (Beemster) ingestemd met het voorstel om te starten met de revitalisering van het bedrijventerrein Insulinde en Bamestra. Een van de vastgestelde speerpunten is het opstellen van een integraal verkeer- en parkeerplan. Met daarin de opdracht tot het onderzoeken van de realisatie van een veilige verkeerssituatie op de kruising tussen de Rijperweg, de Insulindeweg en de Bamestraweg. Bij het herontwerp van de kruising is gekozen voor het realiseren van een rotonde. Hiervoor is een totaal krediet van € 700.000 benodigd, dat in 25 jaar wordt afgeschreven. De jaarlijkse kapitaalslasten bedragen € 35.000 vanaf 2024.

C12. Ontwikkelingen gemeentefonds meicirculaire 2022
In de raadsbrief (registratienummer 1570826) bent u geïnformeerd over de ontwikkelingen van de meicirculaire van het gemeentefonds. Het totale effect van de meicirculaire was als volgt opgebouwd (bedragen x € 1.000):

Het algemene beeld voor de periode 2023-2026 is positief (regel A), waarbij ook rekening is gehouden met de bijstelling van lonen- en prijzen (lpo). In het jaar 2026 wordt uitsluitend rekening gehouden met de ontwikkeling van de lonen en prijzen, komt de opschalingskorting in volle omvang weer terug en is het volume accres fors verlaagd. De belangrijkste ontwikkelingen van de uitkering in de meicirculaire staan in het teken van:

• Flink gestegen accressen met groeipercentages die we de afgelopen 10 jaar niet eerder hebben gezien. Het accres is opgebouwd uit een volumeaccres voor bevolkingsgroei en een nominaal accres voor loon- en prijsontwikkeling (lpo). Het volledige loon- en prijseffect opnemen in de meerjarenbegroting is onverstandig, omdat deze meerjarig te ongewis is. Om die reden nemen we in de begroting een stelpost lpo (onderdeel D1a). Eind juni 2022 is in het bestuurlijk overleg tussen het Rijk, de VNG en het IPO een akkoord bereikt om het volumeaccres voor 2022-2025 te bevriezen. De nominale compensatie voor de inflatie wordt wel jaarlijks geactualiseerd.

• Invoering nieuw verdeelstelsel per 1 januari 2023 inclusief overheveling integratie uitkeringen (inburgering, Voogdij/18+, Wajong regulier werk). Daarnaast is er een onderhoudsagenda opgesteld om de komende jaren diverse maatstaven en kenmerken van gemeenten nader te onderzoeken voor de verdeling van het gemeentefonds.

• De structurele compensatie voor de jeugdzorg is voor 2024 en verder nog niet uitgekeerd. Het Rijk en de VNG werken op dit moment aan een hervormingsagenda jeugdzorg, met de verwachting dat dit in het najaar van 2022 wordt afgerond. In de begroting is voor de periode een stelpost opgenomen van 75% van het financieel kader van de commissie van Wijzen.

C13. Actualisatie renteomslag (financiering)/investeringsplan (kapitaallasten)/deelnemingen

De kapitaallasten zijn aangepast als gevolg van nieuwe en bijgestelde investeringen alsmede geactualiseerde ramingen per jaarschijf (cashflows). In het investeringsoverzicht is een gedetailleerd overzicht opgenomen. Hierin zijn ook verwerkt: de kredieten uit de jaarrekeningeffecten (m.n. tijdelijke woningen en Bloeiende Perelaar), onvermijdelijk (herinrichting omgeving MFC De Boomgaard en beheerplan beweegbare bruggen) en indexatie Integraal HuisvestingsPlan (IHP). In de huidige situatie staan veel investeringen gepland, waarvan een deel over meerdere jaren wordt ‘meegenomen’. Dit voortduwen van investeringen zit thans met name bij beheerplannen en onderhoudsprojecten. Er zijn diverse grote projecten die meerdere jaren duren. In deze begroting is getracht de capaciteit en de uitvoering van de kredieten voor de komende periode goed in beeld te brengen om de afgesproken investeringen te realiseren. Hierdoor zijn de uitgaven realistischer begroot over de jaren 2023-2026. Daarnaast is er een investeringsagenda opgesteld op basis van de groei van de stad die in deze begroting zijn opgenomen als keuzes: Park De Noord en Kooimanpark, het fietsnetwerk en de uitbreiding Leegwaterbad. Deze kredieten zijn nog niet verwerkt in deze begroting. Daarnaast zijn er voorgenomen kredieten in de komende begrotingsperiode 2024 en verder waar nog geen exacte duiding is van de fase van uitvoering en onderbouwing. Richting Kadernota 2024 dienen de ingeschatte investeringsbedragen en bijbehorende kapitaallasten volledig te zijn onderbouwd en getoetst. Voor nu is als keuze een stelpost opgenomen vanaf 2025 voor de verwachte kapitaallasten o.b.v. volume van de voorliggende investeringsagenda.

De rente is het afgelopen halfjaar van 2022 behoorlijk gestegen (bijna 2%-punt). Zolang de inflatie hoog is (of blijft) zal de Europese Centrale Bank (ECB) de neiging hebben om de rente te verhogen om op die manier de economie proberen 'af te koelen' en de inflatie weer om te laten buigen naar het gewenste stabiele niveau van ongeveer 2%. Nu ligt die inflatie in de Europese Unie ruim boven de 8% en in Nederland zelfs hoger. Met het huidige investeringsprogramma betekent dit voor Purmerend dat investeren de komende tijd flink duurder wordt. Om deze behoefte te financieren trekt Purmerend langlopende leningen aan. Dit leidt tot hogere rentelasten in onze begroting.

Verder zijn de deelnemingen (HVC, BNG, Alliander en Stadsverwarming) geactualiseerd. De stijging van de opbrengsten wordt voornamelijk veroorzaakt door het aantrekken van een lineaire lening van 20 jaar door Stadsverwarming in 2022 van € 20 miljoen binnen het door de raad vastgestelde plafond. De extra risicoprovisie die Purmerend ontvangt (1%) is verwerkt in de begroting.

C14. Onderzoeken moties gemeente Beemster
Voor 2023 wordt een extra budget gereserveerd van incidenteel € 150.000 voor de onderzoeken die noodzakelijk zijn voor de aangenomen moties door de gemeenteraad van de Beemster. Deze middelen worden ingezet voor de moties:

1. Onderzoek naar versterking toeristisch netwerk Beemster;

2. Veilige verkeerssituatie op, - en afrit N244 Purmerenderweg;

3. Beemster Erf in samenhang met moties Vrijkomende agrarische bebouwing en UNESCO Werelderfgoed.

D. Uitgangspunten en indexering
D1a/b. Ontwikkelingen loon- en prijsontwikkeling (lpo)
Voor het onderdeel D1a wordt verwezen naar de toelichting in onderdeel C12. Voor het jaar 2026 is de stelpost loon- en prijsontwikkeling verlaagd met ruim € 1 miljoen (t.o.v. de raadsbrief) om te komen tot een sluitende primitieve begroting.

De uitwerking van de cao inclusief de pensioen- en werkgeverspremies valt lager uit dan was begroot voor 2022. Oorzaak hiervoor is dat de eenmalige uitkering 2021 incidenteel is en niet structureel doorwerkt in de loonsom van 2022. Dit effect voor 2022 bedraagt 1,88% en werkt structureel door in de begroting. Tegenover deze vrijval staat het begroten van de thuiswerkvergoeding, kilometervergoeding woon-werk, hogere inschalingen en het hogere minimumloon. Wat de nieuwe cao gaat doen vanaf 2023 is onbekend. De onderhandelingen met betrekking tot de cao-gemeenten zijn opgestart in juni 2022. De verwachting is dat de percentages hoger zullen liggen door een hogere prijscompensatie en de economische ontwikkelingen (arbeidsmarkt). In de Kadernota 2023 was er rekening gehouden met een stijging van 3% per jaar voor cao en premies werkgeverslasten. Dit cao-uitgangspunt is bijgesteld door uit deze ruimte ook nog 1% extra te reserveren, zodat in de begroting 4% dekking ontstaat.

D2.Actualisatie lokale heffingen (o.a. OZB, precario, RZB, toeristen- en hondenbelasting)
De lokale heffingen zijn aangepast op de onderliggende gegevens. Met name de onroerendezaakbelasting (OZB) laat een hogere opbrengst zien door de ontwikkelingen in de woningbouwprognose (aanname gemiddeld: 800 woningen en 30 niet-woningen) en de inflatiecorrectie (6,4%). De opbrengst OZB is hierop aangepast in de begroting.